lunes, 23 de julio de 2012

TATA CURA WISITIRIWA SARÁ

-Luisa, qawqhanis  jilanakamax?
.Kimsaniwa.  Kullakanakaxax  payaniwa.
-Jumanakax  aka  pampan  pelot  anatapxätati?
.Janiw  pelot  anatapxkit.  Nanakax  tromp  anatapxta.
-Qharurüsti?
.Chawll  katuriw  sarapxäta.
-Kuna  horasarus  chawll  katuriw  sarapxtäti?
.Alwax  sarapxatawa. ¿Sarañ  munta?
-Janiw  chawll  katurit  sarañ  muntkit. Iglesiarü  sará. Tata  cura  wisitiriwa  sará.

Nota. Jesús Santisteban Ávila, ejercicio en Aymara elemental.

sábado, 14 de julio de 2012

TRES CORTITAS PARA LA HORA DEL CAFÉ

La publicación de libros en Idioma Aymara se ha incrementado en la Región Puno-Perú. Diccionarios bilingües, ejemplares de narrativa, costumbres y tradiciones; cosmovisión y adivinanzas constituyen algunos ejemplos.

El idioma de la cultura Chimú en el norte de Perú recibe la atención incrementada de investigadores. Nos informan del funcionamiento de academias para su enseñanza en La Libertad y Lambayeque.

Un anhelo recurrente: que el periodismo nacional reserve también espacios para las noticias y comentarios en Idiomas amazónicos, Chimú, Quechua y Aymara.

sábado, 7 de julio de 2012

TE CUENTO?

KAMISARAKI (cómo estás?) y su respuesta WALIKI (estoy bien) constituyen expresiones de saludo popularmente generalizadas entre Aymara hablantes. Y también entre personas que apenas escalan el primer peldaño del Idioma. Me hubiera gustado que la primera lección del método a mi alcance, hubiera sido alrededor de tales expresiones de saludo. Pero no. Los autores daban por inaugurado el primer tema con otros ejemplos. KUNASA AKAXA (qué es esto?) para generar preguntas igualmente interesantes. Ejemplo. KUNASA AKAXA, MAMA? (qué es esto, señora?), KUNASA AKAXA, TATA? (qué es esto, señor?)
El Idioma Aymara construye su sistema funcional en base a sufijos oracionales (definición que pertenece a Aymara en el Internet), siendo esta una de sus características predominantes.
Esta nota no pretende ser una lección de Aymara. Nosotros somos, también, estudiantes permanentes de su cultura. Lo que ahora se lee es una cordial invitación alrededor de una estimulante experiencia cognoscitiva. Si en tu biblioteca tienes un texto para aprender el Idioma Aymara: acógelo aún más; te brindará experiencias muy saludables. JAKHISIÑKAMA (hasta la próxima).

domingo, 1 de julio de 2012

PELOT ANATAPXÄTATI (1)

- Jichhürux  wali  thayawa, Pablo.  Jumanakax  kuns  lurapxta?  Pelot  anatapxätati?
- Jisa, suma waynito, pelot  anatapxätawa.
- Khitinakas  pelot  anatapxäniti?
- Masixanakax  anatapxäniwa. Jupanakax  utaxaru  uywa  aych  manqapxaniwa.
- Kawkinsa  jumanakax  pelot  anatapxätati?
- Uka  pelot  kanchan.
- Kuna  horasarus  akar  jutapxätati?
- Janiw  yatkti, suma jilata.  Jumasti, pelot  anatañ muntati?
- Janiw  muntkati.  Jilanakasax  puripxäniwa.  Mamasar  visitapxäniwa.
- Waliki, Pablo, qharürkama.
- Iyaw  suma  waynito, jikhisiñkama.
Notas (1) Pelot anatapxätati (Ustedes jugarán a la pelota?) Ejercicios de escritura Aymara elemental: Jesús Santisteban Ávila.